BỆNH THỐI RỄ, KHÔ CÀNH TRÊN CÂY VÚ SỮA VÀ CÁCH QUẢN LÝ DỊCH BỆNH

Bệnh thối cổ rễ, khô cành trên cây vú sữa là một trong những dịch hại nguy hiểm và gây thiệt hại về kinh tế nghiêm trọng ở những vùng trồng vú sữa, tập trung ở tỉnh Tiền Giang. Bệnh xuất hiện thường xuyên và gây hại nặng cho các vườn vú sữa già cỗi và cả những vườn đang trong giai đoạn kiến thiết cơ bản, làm giảm năng suất đáng kể, thậm chí gây chết cây. Vậy chúng ta hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân gây ra bệnh thối cổ rễ, khô cành trên cây vú sữa để có hướng khắc phục phù hợp nhé!

Triệu chứng của bệnh thối rễ, khô cành trên cây vú sữa:

Triệu chứng của bệnh thối rễ

Triệu chứng khá phổ biến và điển hình của bệnh thối rễ ở cây vú sữa là cây còi cọc, kích thước lá bị thu nhỏ đáng kể hay còn gọi là “lá me”, tán lá thưa, có màu xanh xám, đôi khi lá trên một số cành bị rụng dẫn đến hiện tượng cây bị trơ cành và trái dễ bị héo xanh. Hệ thống rễ tơ (rễ mềm) và cả rễ thứ cấp đều bị thối nhũn, sau đó bị khô và chuyển sang màu nâu.

Ngoài ra, bệnh còn tấn công tại vị trí cổ rễ hoặc tại một số vị trí của rễ chính (nằm sát mặt đất). Vì thế làm cho toàn bộ bộ rễ bị thối khô và chuyển sang màu nâu, nếu bà con phát hiện muộn sẽ rất khó điều trị.

Tác nhân gây ra bệnh thối rễ, khô cành trên cây vú sữa:

Có nhiều tác nhân dẫn đến cây bị thối rễ, trong đó có một số loại nấm gây ra như Fusarium solani, Fusarium oxysporium và Pythium helicoides. Riêng bệnh khô nứt cành do nấm Botryospaeria rhodia gây ra.

Bên cạnh đó, còn có một số yếu tố ảnh hưởng đến sự phát sinh và phát triển của bệnh như: Tuổi vườn khá cao; Bón phân không cân đối giữa các thành phần N, P và K. Đặc biệt, vẫn còn trường hợp bà con sử dụng biện pháp bơm lùa và bón nhiều phân đạm để kích thích cây trồng ra hoa sớm; Bà con bón rất ít phân hữu cơ cho vườn cây;  Trường hợp đất bị chua nhưng bà con bón rất ít vôi; Người dân chưa biết nguyên nhân gây bệnh và chưa có biện pháp quản lý đồng bộ; Bệnh phát triển rất nhanh, khó phát hiện và do đó các biện pháp điều trị không mang lại hiệu quả như mong muốn; Ngoài ra, có nhiều vườn thiết kế chưa đúng kỹ thuật dẫn đến vườn bị ngập úng, thoát nước kém vào mùa mưa lũ và bồi bùn lên mặt liếp quá dày,… Đây cũng là những yếu tố góp phần làm cho bệnh trầm trọng hơn.

Dù bệnh thối rễ, khô cành trên cây vú sữa do nhiều tác nhân khác nhau gây ra, tất cả đều có nguồn gốc từ đất nên bà con cần áp dụng các biện pháp quản lý tổng hợp để đạt hiệu quả. Ngoài ra, bà con cũng nên thường xuyên thăm vườn để phát hiện bệnh sớm, từ đó có biện pháp phòng trừ bệnh kịp thời và hiệu quả.

Tích hợp quy trình quản lý bệnh thối rễ và khô cành:

- Giai đoạn sau thu hoạch

+ Tiến hành vệ sinh vườn: bà con cần thu gom lá khô trên bề mặt liếp, cắt tỉa quả bị sâu bệnh, cành bị bệnh, cành nhô ra bên trong tán, cành ốm yếu…

Tỉa cành cho cây vú sữa

+ Tỉa cành, trẻ hóa vườn cây vú sữa già bị nhiễm bệnh thối rễ giúp cây phục hồi sinh trưởng nhanh hơn và nâng cao chất lượng của quả. Việc cắt tỉa cành còn giúp cây phân bố cành đều theo các hướng và khống chế chiều cao không quá 4-4,5m. Đối với những vườn già cỗi, cây bị nhiễm bệnh thối rễ, tùy theo tuổi và mức độ bệnh bà con có thể tỉa 45-60% tán hoặc ít hơn tỷ lệ này để giúp cân bằng giữa tán cây và bộ rễ bị thối trong đất cũng như gia tăng chất lượng của quả. Lưu ý, bà con cần khử trùng vết cắt bằng thuốc diệt nấm gốc đồng hoặc sơn công nghiệp để tránh bệnh xâm nhập qua vết thương.

+ Bón vôi khắp vườn với liều lượng khoảng 5-10kg / cây trưởng thành.

+ Xử lý thuốc trừ nấm gây bệnh thối rễ: có 2 trường hợp xảy ra:

* Trường hợp hệ thống rễ thứ cấp bị thối (rễ tơ và rễ mềm): Khi phát hiện bộ rễ bị thối thì bà con cần tiến hành xử lý bằng cách xới nhẹ đất xung quanh tán, sau đó tưới một trong các loại thuốc trừ nấm bệnh có hoạt chất như: Fosetyl-aluminium, Mancozeb + Metalaxyl, Cuprous oxide, Benomyl theo liều lượng khuyến cáo, số lần tưới 3 - 5 lần / năm tùy theo tình hình bệnh của vườn. Nên tiến hành xử lý khi cây đang cho thu hoạch còn 10 - 20% số quả của cây. Bà con cần tưới đều dung dịch thuốc xung quanh tán cây, sau đó tưới nước liên tục 2 - 3 ngày để giúp thuốc hòa tan và thấm đều vào đất.

* Trường hợp cây bị thối rễ chính, cổ rễ: Khi cây bị thối ở vị trí cổ rễ, rễ chính nằm sát mặt đất thì bà con cần tiến hành cào đất để lộ hết rễ bệnh và cạo bỏ vết bệnh. Sau đó, sử dụng các loại thuốc như đã nói ở trên bằng cách pha đậm đặc theo tỷ lệ 1: 1 (thuốc: nước) rồi quét lên vết bệnh và tưới xung quanh vị trí bị bệnh. Bà con cần lặp lại nhiều lần (3 - 4 lần), mỗi lần cách nhau 7 - 10 ngày cho đến khi kiểm tra và thấy vết bệnh hết thối. Sau khi xử lý bằng thuốc, bà con nên sử dụng các vật liệu che phủ gốc như cỏ khô, mụn dừa, ... để giúp rễ tơ mới mọc nhanh và tránh ánh nắng trực tiếp tác động vào.

Bên cạnh đó, bà con nên kết hợp rãi thuốc trừ tuyến trùng đất như Diazinon, Fipronil, Cytokinin, theo liều lượng khuyến cáo trên bao bì, xử lý 1-2 lần / năm hoặc nhiều hơn nếu đất bị nhiễm tuyến trùng nặng.

+ Có thể tưới hỗ trợ các chế phẩm kích thích cây ra rễ để gia tăng sự phát triển rễ mới ngay sau khi tưới hóa chất khoảng 7 đến 14 ngày. Tưới nước định kỳ 1-2 lần / tháng cho đến khi rễ mới xuất hiện.

+ Rải phân hữu cơ hoai mục với liều lượng 10 - 20 kg / cây trưởng thành, kết hợp với một số vi sinh vật có ích như Trichoderma, Streptomyces và Pseudomonas.

- Giai đoạn chuẩn bị ra hoa:

+ Xử lý ra hoa cho cây vú sữa khi cây đã trưởng thành, cho quả ổn định bằng cách điều tiết nước và bón phân cân đối, hợp lý theo quy trình canh tác đã được khuyến cáo. Lưu ý, bà con không nên bơm lùa và giữ nước trên mặt liếp quá lâu vì như vậy sẽ làm hỏng bộ rễ cây.

+ Phun phòng trừ bệnh gây nứt-khô cành 1-2 lần / đợt cho toàn bộ tán cây bằng các loại thuốc trừ nấm có hoạt chất: Thiophanate-methyl, Fenbuconazole, Myclobutanil ở giai đoạn cây ra đọt, cành non và cành chuẩn bị chuyển sang bánh tẻ.

- Giai đoạn cây mang trái:

Tỉa bớt trái bị sâu bệnh

+ Cắt tỉa những trái bị sâu bệnh, tì vết, những cành nhỏ mang trái quá nhiều. Cần nhớ rằng đối với những cây sau khi trẻ hóa thường mang nhiều trái. Vì vậy, bà con nên để một lượng trái nhất định và chỉ để nhiều trái đối với những cành trẻ hóa từ 36 tháng trở đi.

+ Bà con cần tiếp tục cung cấp thêm phân vô cơ theo quy trình canh tác và tăng cường bón thêm phân hữu cơ hoai mục, khoảng 2-5 kg / gốc.

+ Khi bắt đầu thu hoạch quả, bà con nên duy trì chế độ tưới định kỳ và tưới vừa phải để cung cấp đủ nước cho cây trong thời kỳ cây mang nhiều trái.

+ Ngoài ra, bà con có thể xử lý bổ sung thuốc trừ bệnh thối rễ trong trường hợp kiểm tra vườn và phát hiện cây vẫn còn bị thối rễ.

Như vậy, chúng tôi vừa chia sẽ đến bà con cách quản lý dịch bệnh thối rễ và khô cành trên cây vú sữa. Bên cạnh đó, để cây ra hoa và đậu quả tốt, bà con cần nắm vững các Giải pháp phòng trừ nấm bệnh hại cây trồng trong mùa mưa. Chúc bà con có những vụ mùa bội thu!

Nguồn: VTNN Bích Trâm Tổng hợp