CHE PHỦ ĐẤT – BIỆN PHÁP VÀNG GIÚP BẢO VỆ ĐẤT TRỒNG

Chăm sóc đất và tạo môi trường tốt nhất cho rễ cây phát triển là cách để cây trồng khỏe mạnh, chống chịu tốt với các tác nhân bên ngoài để cây trồng đạt năng suất cao giữ vai trò quan trọng trong nông nghiệp. Vậy làm sao để đất trồng tơi xốp, không bị xói mòn và duy trì được độ ẩm tốt? Che phủ đất chính là biện pháp vàng giúp bảo vệ đất trồng hiệu quả nhất.

Lợi ích của việc che phủ đất

Khi đất được che phủ bằng rơm rạ hay thảm thực vật thì vùng đất đó chính là nơi trú ẩn của một số loại sinh vật, côn trùng có lợi cho đất và cây trồng.

Ngoài ra, việc che phủ cũng giúp làm tăng lượng cacbon và nitơ trong đất, làm cho đất có sức chống chịu tốt hơn khi thời tiết khắc nghiệt. Nhờ có cacbon, đất có tính ổn định cao hơn, cho phép giữ được nước và chất dinh dưỡng.

Việc che phủ sẽ làm giảm hiện tượng xói mòn ở đất, hạn chế bốc hơi bề mặt, giữ ẩm cho đất vì thế giúp cây phát triển hệ rễ tốt hơn và có lợi cho quá trình hấp thu dinh dưỡng.

Lớp rơm rạ hay thảm thực vật che phủ đất còn giúp cung cấp cho đất lượng phân bón hữu cơ tự nhiên bằng rễ, xác bã thực vật và hạn chế sự phát triển của cỏ dại.

Che phủ đất kết hợp đa dạng hóa các loại cây trồng làm phong phú điều kiện sinh thái, hạn chế được các loại sâu hại và dịch bệnh, đồng thời giúp tăng thu nhập từ các cây trồng phụ cho nông hộ.

Hình thức che phủ đất

Việc che phủ đất thường được thực hiện bằng hai cách sau: một là che phủ bằng tàn dư thực vật như: rơm, rạ, cỏ, lá thân đậu … hoặc hai là che phủ bằng thảm thực vật như: lạc dại, hàn the ba lá, muồng lá tròn kép, đậu mèo, đậu công, cốt khí,…

Che phủ bằng tàn dư thực vật

Che phủ đất bằng tàn dư thực vật

Tàn dư thực vật có nhiều tác dụng như giữ ẩm, tăng hàm lượng hữu cơ thông qua sự phân hủy thực vật, hạn chế sự bốc hơi nước, rửa trôi, nhờ thế giúp tăng năng suất cây trồng.

Riêng với vật liệu phủ, trước khi tiến hành phủ đất bà con nên cắt nhỏ vừa phải để việc phân giải được dễ dàng hơn. Bà con không nên cắt quá nhỏ vì nếu việc phân giải chất hữu cơ diễn ra nhanh quá thì tác dụng ngăn chặn cỏ dại và xói mòn sẽ giảm. Trước khi che phủ bà con nên làm đất tơi xốp, dọn cỏ, rải vôi, phân luống (rau, bắp), đắp mô (cây ăn trái).

Bà con cũng cần phủ kín mặt đất với bề dày 10 – 15 cm và chờ 10 – 15 ngày để lớp phủ xẹp xuống rồi tiến hành gieo thẳng qua lớp phủ.

Hạn chế chính của việc tận dụng tàn dư thực vật là khó cắt đứt được nguồn bệnh, đặc biệt là bệnh trong đất.

Che phủ bằng thảm thực vật

Che phủ đất bằng thảm thực vật

So với phương pháp che phủ bằng tàn dư thực vật thì phương pháp này có 1 số ưu điểm sau: thảm thực vật vừa dùng làm thảm che phủ nhưng có thể tận dụng làm thức ăn cho gia súc, góp phần tăng thêm thu nhập nhờ bán sản phẩm phụ, vừa giúp rễ cây trồng chính thở.

Đặc biệt ở những khu vực có đất đồi trọc, đất có độ dốc cao, việc trồng cây che phủ có tác dụng giảm 73-94% mức độ xói mòn do mưa, độ ẩm đất và độ xốp đất cải thiện lần lượt là 6% và 9,3% sau 3 năm trồng. Đối với thảm thực vật, bà con nên chọn cây đa tác dụng, vừa che phủ kín, vừa hạn chế côn trùng, …, chọn cây sinh trưởng nhanh, sinh khối lớn, có bộ rễ khỏe và quan trọng là dễ kiểm soát.

Nhược điểm lớn nhất của phương pháp này là vấn đề cạnh tranh dinh dưỡng giữa thảm thực vật với cây trồng chính trong thời gian đầu, do đó, bà con cần chăm bón và phòng trừ sâu bệnh cho cả 2 loại cây này.

* Một số ứng dụng việc trồng cây che phủ ở các nước:

- Ở Indonesia: trong những năm gần đây, việc trồng cây lạc dại làm thảm thực vật dần được phổ biến rộng rãi do có thể làm thức ăn cho bò và dê. Người dân kết hợp trồng cây che phủ đất với chăn nuôi gia súc, họ xem đây là nguồn thu nhập phụ đáng kể cho nông trại.

- Ở Malaysia: việc trồng cây che phủ được áp dụng trong các vườn tiêu sử dụng nọc chết nhằm hạn chế cỏ dại, xói mòn, cải thiện độ phì cho đất và dự án này được chính phủ tài trợ. Hai loại thực vật được sử dụng là Centrosema pubescens (một loại cỏ họ đậu) và lạc dại. Sau 6 tháng, chi phí làm cỏ giảm do che phủ hầu hết mặt đất.

* Lạc dại – loại cây điển hình và phổ biến cho phương pháp che phủ đất

Trong các phương pháp che phủ đất, việc trồng lạc dại dưới gốc cây được người dân áp dụng nhiều bởi một số ưu điểm như sau:

- Lạc dại là loại cây có hoa màu vàng, khi cây ra hoa hấp dẫn được một số côn trùng có ích (thiên địch) để hạn chế sâu hại cây, làm tăng sự thụ phấn cho hoa cây. Ngoài ra, khi trồng lạc dại, đất được cung cấp một lượng đạm đáng kể, làm tăng độ phì đất đai.

- Sau khi trồng, lạc dại che phủ nhanh chóng, khi đạt 90% diện tích vườn, cỏ dại hoàn toàn có thể được kiểm soát.

- Vào mùa nắng, lạc dại giúp cho độ ẩm được giữ khá tốt nên giảm chi phí tưới cho nhà nông.

- Vào mùa mưa, lạc dại có tác dụng phòng chống chống xói mòn đất, hạn chế được mầm bệnh từ đất.

- Đặc biệt, lạc dại còn là ký sinh chủ của rệp sáp nên giúp chia sẻ áp lực sâu hại cho cây trồng.

Phát triển nông nghiệp bền vững và hiệu quả là điều mà nhà nông muốn hướng đến. Để làm được điều đó, việc bảo vệ đất là vấn đề hết sức quan trọng. Che phủ cho đất trồng là một trong những biện pháp hiệu quả, rẻ tiền, ít tốn công và lại thu được nhiều kết quả khả quan. Ngoài ra, trồng xen canh cũng là biện pháp hữu hiệu để giảm tối đa tình trạng cỏ dại và sâu bệnh trên cây trồng.

Nguồn: VTNN Bích Trâm tổng hợp