KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY BƠ HIỆU QUẢ

Bơ là cây trồng mang lại giá trị kinh tế cao, được nhiều nhà vườn chọn làm cây chủ lực để phát triển kinh tế. Để cây bơ phát triển tốt cho năng suất, chất lượng cao thì bà con cần nắm rõ kỹ thuật trồng và chăm sóc cây bơ sao cho hiệu quả.Trong bài viết này chúng ta hãy cùng tìm hiểu về kỹ thuật đó nhé!

Tổng quan về cây bơ

Tổng quan về cây bơ

Cây bơ có nguồn gốc từ nước Mexico, ở nước ta chúng được trồng trên khắp cả nước tuy nhiên chủ yếu trồng nhiều nhất ở khu vực Tây Nguyên, Đông Nam Bộ.

Cây bơ thích hợp với nhiều loại đất trồng khác nhau nhưng thích hợp nhất là loại đất đỏ bazan, loại đất này có khả năng thoát nước tốt. Nhiệt độ phát triển thích hợp để cây bơ phát triển là từ 15 – 25 độ C, tuy nhiên khả năng  thích nghi của cây  bơ còn phụ thuộc vào từng loại giống bơ.

Lượng mưa thích hợp phải đảm bảo từ 1.200 – 1.500mm. Độ pH đất từ 5 - 7. Ở những vùng đất quá dốc thì nên thiết kế theo đường đồng mức, tạo băng để hạn chế xói mòn.

 Một số giống bơ phổ biến hiện nay

Giống bơ phổ biến hiện nay

Giống bơ đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định đến năng suất, chất lượng của cây bơ. Mỗi giống bơ khác nhau sẽ có hương vị riêng. Có thể kể đến một số giống bơ phổ biến như: CĐD-BO-41.01, CĐD-BO-41.02, CĐD-BO-41.03, CĐD-BO-41.04, CĐD-BO-41.05, EST4, HTS1, S2V1BDT, SDH, HA, VĐ1, BOOTH7, HASS, REED, SHARWIL, 034…

Tuy có nhiều loại giống bơ khác nhau, nhưng chủ yếu bơ chia thành 3 chủng chính: chủng Mexico (chịu lạnh tốt, hàm lượng chất béo cao. Tuy nhiên quả nhỏ, hạt lớn, thịt quả ít so với 2 chủng bơ còn lại); chủng Guatemala (có khả năng chịu lạnh tốt, hàm lượng chất béo không bằng chủng bơ Mexico. Quả có màu sẫm, vỏ sần sùi); chủng West indian (chứa hàm lượng chất béo không cao, khả năng chịu lạnh kém. Tuy nhiên cho quả to nếu trồng ở điều kiện thuận lợi quả bơ sẽ phát triển rất to, mẫu mã đẹp).

Kỹ thuật nhân giống bơ

Vì đặc tính của cây bơ là thụ phấn chéo, nên để giữ được các đặc tính của cây  mẹ thì bà con nên sử dung phương pháp nhân giống vô tính: ghép, chiết…

- Phương pháp ghép chồi

Đây là phương pháp nhân giống bơ phổ biến nhất hiện nay được áp dụng tại nhiều vườn ươm.

+ Gốc ghép (từ 3 - 4 tháng tuổi, cao khoảng từ 50 - 60cm), gốc ghép phải mập, khỏe mạnh, không bị sâu bệnh, gốc ghép thẳng.

+ Chồi ghép:  có chiều dài khoảng 5 – 8cm, chồi  khỏe, sạch sâu bệnh, lá màu xanh sẫm, trước khi ghép cần cắt bỏ lá.

+ Kéo cắt cành, dao sắc, dây buộc vết ghép (bà con nên sử dụng loại dây tư hủy).

+ Cách làm:

Bước 1: Dùng  dao sắc để cắt đôi thân gốc ghép, vị trí cắt cách gốc 20 – 30cm. Sau đó sử dụng dao chẻ dọc thân ghép khoảng 2cm.

Bước 2:  Ở trên chồi ghép, sau khi cắt bỏ lá, dùng dao sắc vát gốc chồi ghép hình chữ V bằng với vết chẻ ở trên góc ghép. Sao cho vết cắt ở chồi ghép khít với vết cắt ở gốc ghép.

Bước 3:  Dùng dây đã chuẩn bị để bọc vết ghép lại. Bà con chú ý phải quấn chặt vết ghép để ngăn nước mưa thấm vào.

Bước 4: Bà con nên chuyển cây ghép vào nơi có bóng mát hoặc sử dụng lưới nông nghiệp để che nắng. Thường xuyên thăm vườn để có thể phát hiện sớm sâu bệnh và có biện pháp xử lý kịp thời. Sau khoảng từ 20 - 25 ngày cần chọn các chồi khỏe mạnh, và loại bỏ các chồi kém phát triển.

-    Ghép cải tạo vườn bơ

Trên cành bơ già cần ghép cải tạo tiến hành cắt bỏ phần ngọn. Phần cành bơ bà con để chồi phát triển. Trên 1 cành bà con  nên chọn 2 - 3 chồi già để ghép cải tạo.

Tiến hành loại bỏ các chồi không cần thiết, sau khi ghép được 15 - 20 ngày chồi ghép sẽ phát triển, khi đó bà con nên thường xuyên ra vườn thăm để phát hiện sớm các sâu bệnh hại để có phương pháp sử lý kịp thời. Cách thức ghép  cũng tương tự như ghép chồi.

Tuy nhiên có một số điểm cần lưu ý: chồi ghép thường từ 3 - 5 mắt, chồi của gốc ghép dài khoảng 8 – 10cm. Khi quấn nilong phải quấn chặt để không cho nước ngấm vào làm hỏng chồi ghép.

Quy trình bón phân cho cây bơ

Bón phân cho cây bơ

- Trồng mới

Tùy thuộc vào địa hình và điều kiện tự nhiên của vùng trồng mà mật độ trồng cây cũng như bước chuẩn bị đất trồng khác nhau:

– Trồng thuần: Khoảng cách trồng nên đạt 6 x 8 m (đối với đất đỏ bazan) hoặc 4 x 6 m, 6 x 6m… (đối với đất khác), với mật độ từ 200 – 400 cây/ha.

– Trồng xen: trồng xen trong vườn cà phê, ca cao, chè,… trồng mới, tái canh (ghép cải tạo hoặc trồng lại) và vườn kinh doanh,  đảm bảo khoảng cách trồng 9 x 9m, 9 x 12 m… xen ngã tư giữa 4 cây và ven lô.

Mật độ khoảng 100 cây/ ha.

Quy cách hố trồng:  Bà con đào với khoảng cách 50 x 50 x 50cm hoặc 60 x 60 x 60cm…

Khi làm bồn xong nên bón lót 2 - 3kg phân bón hữu cơ OBI - Ong Biển 03 đặc biệt/gốc. Đảo đều với đất và tưới nước giữ ẩm sau 20 - 30 ngày mới xuống giống sẽ giúp cây phát triển tốt và tăng khả năng đề kháng sâu bệnh hại về sau.

- Giai đoạn kiến thiết cơ bản

Chia làm 6 - 8 lần trong năm phụ thuộc vào sức khỏe và độ tuổi  của cây trồng mà căn lượng bón cho phù hợp. Nên bón vào thời điểm cơi đọt đã già. Khi trồng khoảng 20 - 30 ngày bắt đầu bón thúc cho cây: Có thể sử dụng sản phẩm phân bón hữu cơ OBI - Ong Biển 03 đặc biệt hoặc OBI - Ong Biển 03 thường từ 4 - 6kg/cây chia làm 6 - 8 lần bón, bón cách gốc từ 20 - 30cm sau đó tưới dẫm nước.

Năm thứ 2: Bón như năm đầu tiên, tuy nhiên tăng thêm lượng phân từ 2 - 3kg tùy theo thổ nhưỡng và mức độ phát triển của cây.

- Giai đoạn kinh doanh

Chăm sóc bơ nhanh ra trái

Năm thứ 3 trở đi: Nếu là bơ ghép thì từ năm thứ 3 cây sẽ bắt đầu cho ra quả bói. Nên để lại số lượng quả nhất định tùy vào sức khỏe của cây. Thông thường là 1 - 3 quả/cành. Khi quả được 1 tháng đến khi thu hoạch (5 - 6 tháng) tiến hành bón tiếp 3 đợt phân. Sau khi thu hoạch xong, tiến hành dọn dẹp, tỉa cành bón phục hồi cây:

Lần 1: Sau thu hoạch, tỉa cành bón sản phẩm OBI-Ong Biển 03 đặc biệt OBI - Ong Biển 03 từ 4 - 6kg/gốc, tưới nước sau khi bón phân nhằm tạo bộ lá khỏe mạnh và xum xuê trong thời gian ngắn nhất.

Lần 2: Trước khi cây ra hoa khoảng 20 - 30 ngày : thúc ra hoa sử dụng sản phẩm OBI - Ong Biển 03 đặc biệt  hoặc OBI - Ong Biển 03 từ 4 - 6kg/gốc. Có thể bổ sung từ 1 - 2kg lân giúp cây tăng khả năng phân hóa mầm hoa.

Đối với những loại bơ phải rụng lá mới ra hoa thì bà con nên xử lý theo phương pháp truyền thống.

Lần 3: Khi cây hình thành trái nhỏ (đạt đường kính trái khoảng 2cm): Sử dụng sản phẩm OBI - Ong biển 03 Đặc Biệt 4 – 5kg/gốc hoặc 4 - 5kg OBI - Ong Biển 03.

Trong thời gian cây trổ hoa và hình thành trái non không nên sử dụng loại phân bón gốc và thuốc BVTV để tránh tình trạng sốc ảnh hưởng đến cây trồng.

Lần 4: Nuôi trái: Sử dụng sản phẩm phân bón hữu cơ OBI - Ong biển 04 khoáng 4 – 6kg/gốc hoặc 4 - 6kg OBI - Ong biển 03 đặc biệt hay OBI - Ong biển 03 kết hợp cùng kali giúp trái phát triển đều đẹp và quả không bị sượng. Thời gian nuôi trái cây bơ khá dài nên bà con có thể chia ra thành nhiều lần bón sau khi bón lần 3 là 30 - 40 ngày.

Nếu chủ động được nguồn nước nên chia nhỏ số lần bón như giai đoạn kiến thiết cơ bản tuy nhiên vẫn tập trung phân bón cho 4 lần chính để cây trồng hấp thụ được dinh dưỡng tốt nhất.

Quy trình cân đối cây kinh doanh cho năng suất 100 - 120kg/cây. Tùy thuộc năng suất và  điều kiện thổ nhưỡng từng vùng mà bà con cần cân đối lượng phân bón sao cho phù hợp lượng phân cho các năm tiếp theo sẽ tăng dần 10 - 15% khi cây cây cho trái ổn định (8 - 10 năm tuổi).

Kỹ thuật tỉa cành tạo tán cho cây bơ

Trồng và chăm sóc cây bơ

Việc  tỉa cành, tạo tán cho cây bơ rất quan trọng ảnh hưởng đến năng suất bơ. Khi tỉa cành bà con sẽ tạo cho cây bơ có tán cân đối, loại bỏ những cành sâu bệnh, cành không cho trái, cành bị che nắng để giúp cây bơ khỏe mạnh và tập trung được dinh dưỡng ở những cành cho trái, cây không bị gãy cành khi gió lớn...

Tạo tán: Từ năm thứ 2 trở đi, sẽ bắt đầu tiến hành tạo tán cho cây. Nên để cây bơ có 1 thân chính, các cành cấp 1 của cây mọc cách mặt đất khoảng 70 - 80cm và phân bố đều để tạo thành tán mâm xôi hoặc “ bàn tay xòe” .

Tỉa cành: Việc tỉa cành bắt đầu thực hiện trong suốt quá trình phát triển của cây (từ lúc cây được 1 năm tuổi). Bà con tiến hành cắt bỏ những chồi vượt, cành mọc sát mặt đất. Đối với cây bơ trong thời kỳ kinh doanh, có thể chia thành 2 lần tỉa cành chính: sau khi thu hoạch và trước khi ra hoa 2 - 3 tháng.

Khi tỉa cành cần loại bỏ những cành khô, cành sâu bệnh tấn công, cành không mang trái, cành che bóng…

Sau khi cắt tỉa cành xong bà con nên thu gom cành bơ để phơi khô rồi đốt, tránh để ở trong vườn tạo tạo cơ hội cho các loại sâu bệnh hại tấn công đặc biệt là bọ xít muỗi.

Sâu bệnh hại trên cây bơ

Phòng trừ sâu bệnh hại để bơ đạt năng suất cao

- Ghẻ quả trên cây bơ

Bệnh ghẻ thường xuất hiện vào thời tiết mưa nhiều, cùng độ ẩm không khí cao, bệnh ghẻ ở trên lá, chồi non, quả bơ. Có thể nhận biết bệnh ghẻ trên bơ: trên quả bơ có các vết xám, nâu, khi bệnh suất hiện sẽ liên kết với nhau tạo thành các mảng lớn trên lá, quả. Bệnh ghẻ khiến chất lượng của bơ giảm, gây rụng trái, mẫu mã không đẹp.

- Mọt đục cành

Mọt phát triển nhiều nhất vào những mùa khô, xuất hiện ở các cành non, cành tơ khiến cành bị khô. Mọt gây hại bằng cách xâm nhập vào cành thông qua các lỗ nhỏ sau đó đẻ trứng.  Cành bị mọt tấn công sẽ có màu nâu sẫm, héo rũ, rồi khô và chết.

- Rệp sáp

Rệp sáp là một trong số bệnh hại trên cây bơ phát triển mạnh trong điều kiện nóng và ẩm, khi cây bị thiếu nước. Rệp sẽ đẻ trứng trên các kẽ, nách lá  non; chùm hoa, quả non. Rệp chích hút nhựa của lá, hoa, quả non dẫn đến khô trái, rụng lá, rụng hoa.

Trên đây là toàn bộ kỹ thuật trồng và chăm sóc cây bơ, để cây bơ cho năng suất, chất lượng cao bà con nên áp dụng đồng thời nhiều biện pháp khác nhau. Kính chúc bà con vụ mùa bội thu.

Nguồn: VTNN Bích Trâm tổng hợp