TRỒNG XEN CANH ĐỂ BẢO VỆ ĐẤT VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP BỀN VỮNG

Khi trồng quá nhiều cây lương thực trên cùng một thửa ruộng từ nằm này qua năm khác làm cho đất bị lấy đi một số chất dinh dưỡng nhất định và các loài sâu bệnh hại sẽ phát triển. Vì mỗi loại côn trùng cụ thể phát triển mạnh bởi cây chủ cung cấp thức ăn dồi dào và chỗ cư trú liên tục cho chúng. Vậy để giảm tình trạng thoái hóa ở đất và hạn chế côn trùng gây hại bà con nên trồng xen canh.

Quy luật đa dạng thực vật

Đa dạng thực vật là cách phát triển nhiều loại cây trồng trên cùng một mảnh đất. Bà con nên trồng mỗi loại cây của cùng một loài tách biệt nhau để nếu sâu bọ ăn cây này thì khó có thể lan sang cây kia. Bà con cũng lưu ý khoảng cách giữa những cây này được trồng xen vào những loại cây khác, trong đó đảm bảo tất cả đều bảo vệ lẫn nhau bằng cách này hay cách khác như làm hàng rào chắn tự nhiên hay trồng cây xua đuổi qua hương vị tiết ra từ lá, hoa hay rễ cây của cây.

Như vậy không chỉ côn trùng có hại trên mặt đất bị xua đuổi mà bên dưới lòng đất, với sự hoạt động của rễ cây tiết ra như là chất xua đuổi hoặc chướng ngại vật ngăn chặn sự phát triển của những loài sâu bệnh từ trong đất.

Ngoài ra, sự đa dạng cây trồng còn giúp mỗi loại cây tạo ra một môi trường sống hoàn toàn phù hợp về độ ẩm, chất hữu cơ, chất dinh dưỡng, đời sống côn trùng, chắn gió,… để tạo ra tối đa số lượng các nguyên liệu thực vật ở nơi đó.

Trồng xen canh hỗn hợp

Như là “Kiểu trồng hỗn hợp: bí đỏ – đậu – ngô”

Đây là cách trồng trộn lẫn các loại cây với nhau nên bà con cần chú ý lựa chọn các loại cây để chúng có thể cùng nhau phát triển tốt.  

Cách trồng này giúp kiểm soát sâu bệnh hại, loại trừ cỏ dại, bảo vệ đất, cải thiện hàm lượng các chất hữu cơ trong hệ thống canh tác và làm giảm đến mức thấp nhất rủi ro bị mất mùa hoàn toàn.

Một số cách kết hợp đã được áp dụng để giảm thất thoát mùa vụ do sâu bệnh gây ra.

- Đậu đũa trồng kết hợp với sắn hoặc cây lúa miến (một loại kê);

- Ngô với cây hướng dương, khoai tây với cây mù tạt;

- Mướp tây với cà chua, gừng và đậu xanh;

- Cải xoăn với cà chua và thuốc lá;

- Bí đỏ, mướp tây, đậu đen, dưa hấu và dưa thơm với ngô, cây lúa miến hoặc kê; ngô và đậu đen;

Đối với cây quýt, tuyến trùng sẽ giảm nếu được trồng xen với cây họ đậu, đặc biệt là đậu đen. Bên cạnh đó cây ăn quả cũng sẽ được bảo vệ khỏi những loài gây hại bằng cách trồng cây keo tai tượng ở gần đó. Hoặc ngay cả khi trồng kết hợp nhiều giống của cùng một loại cây cũng cho thấy giảm thiệt hại mùa vụ do sâu bệnh hại gây ra.

Thêm vào đó, cây cứt lợn, cúc vạn thọ tây, cúc vạn thọ, cây cúc tây, cúc đại đóa, tỏi, cà chua, hành tây và hầu hết các loại cây thảo mộc được biết đến như là cây để bảo vệ các loài cây khác.

Trồng xen canh kế tiếp nhau

Trồng xen canh kế tiếp nhau

Đây là “Kiểu trồng xen theo hàng: ngô – đậu”

Phương pháp trồng xen kẽ cũng gần giống như trồng hỗn hợp, chỉ khác là những loại cây được trồng thành các hàng cây xen kẽ nhau, có 1 số nhà vườn trồng xen kẽ thành hai hàng một. Khoảng rộng giữa các hàng của một loại cây trồng xen sẽ bảo vệ không cho côn trùng lây lan nhưng sâu hại vẫn có thể đi lại dễ dàng dọc theo các hàng cây.

Dù vậy, kiểu trồng xen này cũng giúp giảm thiệt hại mùa vụ do sâu bệnh gây ra rất nhiều so với kiểu trồng độc canh.

Trồng xen luống

Trồng xen luống

Đây là kiểu canh tác này không cày đất lên. Bà con chỉ cào nhẹ với độ sâu khoảng 50 mm để trồng cây thành các hàng và dưới các cây được trồng, các loại cây khác như là cây họ đậu được trồng thêm vào hố được cuốc giữa các hàng cây. Bằng cách này, đa dạng thực vật tăng lên bởi cùng một lúc trên toàn cánh đồng có nhiều loài cây được trồng thành các luống kế tiếp nhau đôi một chạy dọc theo các bờ đồng mức.

Cách trồng xen canh này thường được áp dụng ngay năm đầu tiên. Từ năm thứ hai, bà con sẽ chuyển các loại cây trồng ở luống phía dưới lên luống trên và ngược lại.

Bằng cách này, cùng một lúc luân canh cây trồng không chỉ được thực hiện trên toàn ruộng mà mỗi luống trồng đều được trồng các loại cây khác nhau hết vụ này sang vụ khác.

Trồng xen canh tổng hợp

Trồng xen tổng hợp

Để cây trồng được đa dạng hơn, bà con trồng thêm nhiều loại cây với nhau có các cách sinh trưởng và môi trường sinh sống khác nhau vào trong bất cứ hệ thống canh tác nào như đã nêu ở trên. Các loại cây được trồng xen không chỉ vì chúng cung cấp thức ăn mà còn bảo vệ các loại cây lương thực không bị sâu bọ phá hoại hoặc cải tạo đất tốt, cho nhiệt độ không khí, ánh sáng và độ ẩm phù hợp để các loại cây lương thực được trồng cùng với chúng cho thu hoạch tốt nhất.

Kiểu xen canh tổng hợp này có thể bao gồm nhiều loại cây với chiều cao khác nhau từ cây cao, cây bụi đến cây leo và các cây nhỏ khác được bố trí theo cách mỗi loại cây này tạo ra môi trường cần thiết cho các cây khác. Các loại cây đòi hỏi hoặc thích bóng râm thì bà con nên trồng ở dưới những cây cao hay cây bụi, trong khi đó những cây cần ánh sáng mặt trời thì trồng ở những chỗ trống.

Trồng xen canh là một trong những biện pháp hữu hiệu giúp bảo vệ đất trồng, giảm sâu bệnh, tăng năng suất cây trồng. Tùy theo điều kiện vườn nhà mình mà bà con có thể chọn một phương pháp phù hợp. Chúc bà con có những vụ mùa bội thu!

Nguồn: VTNN Bích Trâm tổng hợp