CÂY MẮC CA: KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC

Cây Mắc ca là loài cây ăn qủa có giá trị kinh tế cao; cho quả có nhân chứa hàm lượng dinh dưỡng cao, hàm lượng dầu tới 78%. Nhân hạt mác-ca được dùng làm thực phẩm cao cấp, còn dầu được dùng trong các loại mỹ phẩm, rất được ưa chuộng ở thị trường Âu Mỹ. Cây Mắc ca được nhập về nước ta và trồng thử nghiệm đầu tiên tại Ba Vì (Hà Nội) sau đó được trồng tại Đak Lak, Lâm Đồng (Di Linh, Bảo Lộc, Đơn Dương, Lâm Hà). 

Đặc điểm của cây Mắc ca

Đặc điểm cây mắc ca

Đây là loài cây gỗ lớn thường xanh có thể cao tới 18m, tán rộng tới 15m. Mắc ca có hai loại là Mắc ca vỏ hạt nhám (Macadamia tetraphylla) và vỏ hạt nhẵn (Macadamia integrifolia). Lá có hai loại là lá mép nguyên và lá mép có răng cưa. Hoa mắc ca nở rộ từ tháng 12 đến tháng 2 năm sau (có khi còn kéo dài đến tháng 4), hoa tự bông dài từ 15-25cm, mỗi chùm hoa chỉ đậu được khoảng 5-14 quả. Hoa có màu trắng hoặc hồng. Hoa Mắc ca không phát ở đầu cành mà chúng mọc ra từ nách lá cành 1- 2 tuổi hoàn toàn độc lập với phát lộc cành non.

Quả mắc ca có hình trái đào hoặc tròn như hòn bi, khi chín vỏ  sẽ chuyển từ xanh sang nâu, vỏ quả khi khô sẽ tự nứt. Vỏ hạt màu nâu rất cứng, nhân hạt màu trắng sữa.

Điều kiện sinh trưởng của mắc ca

- Nhiệt độ: Cây Mắc ca chịu được lạnh tương đối, nhiệt độ trung bình không thấp hơn 13oC và không cao hơn 32oC. Giai đọan  cây ra hoa, Mắc ca yêu cầu nhiệt độ ban đêm từ 17-20oC để phân hóa mầm hoa giúp cây ra nhiều hoa.

- Lượng mưa thích hợp trong khoảng 1500 – 2500mm.

- Đất: Có tầng canh tác sâu tới 1m, tơi xốp, thoát nước tốt, đất không bị chặt, pH thích hợp là 5-6.

- Địa hình: Nên trồng cây ở những vùng đất dốc dưới 150 trở xuống.

- Gió: Nên chọn nơi trồng có ít gió bão. Cần thiết phải trồng xen với cây chắn gió có thân cao hoặc trồng 1 đến 3 hàng cây chắn gió xung quanh khu vực trồng cây Mắc ca.

- Mắc ca là loại cây ưa sáng, vì vậy không nên trồng dưới tán cây khác.

Kỹ thuật trồng cây Mắc ca

Kỹ thuật trồng măc ca

- Cây giống

Nước ta đang trồng khảo nghiệm và chọn lọc 23 giống tốt của Úc (13 giống), của Trung Quốc (5 giống) và của Thái Lan (5 giống). Trung tâm nghiên cứu giống cây rừng ở vùng Tây Nguyên nghiên cứu chọn tạo và đang làm thủ tục đề nghị Bộ Nông nghiệp và PTNT công nhận giống tiến bộ kỹ thuật là các dòng Mắc ca: dòng 849, dòng 246, dòng OC và dòng 816 là thích hợp cho Tây Nguyên.

Để cho năng suất cao và ổn định nên trồng cây ghép các dòng như trên. Cây giống để trồng phải là cây ghép, không trồng giống thực sinh. Vì Mắc ca có đặc tính là cây thụ phấn chéo so vậy khi trồng từ hạt dẽ bị phân ly. Cây giống phải đạt chiều cao từ 60cm đến 1m. Cây ghép có chồi ghép đã liền vết sẹo, chồi ghép mọc cao từ 25-30cm.

- Thời vụ trồng

Trồng cây nên vào đầu mùa mưa tháng 6-7 hàng năm.

- Mật độ

Tùy theo giống cây cũng như vị trí vườn cây mà chọn mật độ trồng phù hợp.

Mật độ trồng thuần từ 200 – 300 cây/ha (278 cây/ha khoảng cách trồng 9m x 4m; 222 cây/ha khoảng cách trồng 9m x 5m; 200 cây/ha khoảng cách trồng 10m x 5m)

Nếu trồng cây Mắc ca xen trong vườn trồng cây công nghiệp như chè, cà phê thì nên trồng khoảng 70 cây/ha (khoảng cách 12m x 12m).

- Đào hố, bón lót

- Sau khi đã quy hoạch vùng trồng, phát dọn thực bì, làm cỏ, làm đất, trường hợp đất dốc phải tạo bậc thang theo đường đồng mức.

- Đào hố: Kích thước hố trồng: 1 x 1 x 1m hoặc 0,8 x 0,8 x 0,8m. Lớp đất đáy để một bên, lớp đất mặt để một bên rồi sau đó phơi ải khoảng từ 15-20 ngày mới lấp hố.

- Bón lót: Phân chuồng hoai mục 15 kg/hố, 0,25 –0,5kg vôi bột trộn đều với phần đất mặt tiếp theo lấp xuống hố. Phần đất đáy còn lại lấp phía trên cho đầy hố. Đào đất, lấp hố thực hiện xong trước khi trồng khoảng 15- 20 ngày.

- Kỹ thuật trồng

- Để trồng cây Mắc ca đạt năng suất quả cao nên trồng phối hợp các dòng khác nhau. Có thể bố trí trồng 3 dòng khác nhau liên tiếp rồi tiếp tục trồng lặp lại như vậy.

- Khi mua cây giống về lưu ý để cây ở nơi râm mát, tưới nước giữ ẩm, khi bộ rễ đã phát triển ổn định thì đem cây đi trồng.

- Trồng cây: Vận chuyển cây cẩn thận tránh làm vỡ bầu đất, đào một lỗ lớn hơn so với bầu đất giữa hố, tiếp theo xé bỏ vỏ nilon đặt cây ngay ngắn lấp đất lèn chặt. Lấp đất kín mặt bầu theo hình mâm xôi để giúp tránh bị úng nước. Trước và sau khi trồng cây bỏ thuốc Basudin… vào trong hố và rải trên mặt đất quanh gốc cây nhằm phòng trừ mối hại. Cắm cọc cố định thân cây Mắc ca để tránh tình trạng gió làm lay gốc.

Vì cây Mắc ca chịu gió bão kém do vậy nên trồng cây chắn gió từ 2 đến 3 hàng bao xung quanh.

- Kỹ thuật chăm sóc

Chăm sóc cây mắc ca

Sau khi trồng được 20-30 ngày tiến hành kiểm tra, trồng dặm  những cây bị chết; chỉnh sửa ngay ngắn cây bị nghiêng đổ.

Khoảng 30 – 40 ngày sau khi trồng, phải phát dọn dây leo, làm cỏ xới đất quanh gốc đường kính 0,8-1m. Lần 2 cách lần 1 từ 40 – 50 ngày. Hàng năm trước khi bón phân cần tiến hành làm cỏ, xới đất.

- Bón thúc

Bón thúc cho cây ăn quả là bước rất quan trọng và cần thiết. Bà con có thể chia các đợt bón thúc thành 2 giai đoạn.

- Giai đoạn trước khi cây ra hoa:

+ Năm thứ nhất: Bón phân vào rãnh ở quanh gốc (rãnh sâu khỏang 5-10cm và cách gốc 25-30cm). Mỗi lần bón  từ 100gram/gốc NPK 16-16-8-13S sau khi bón phân thì lấp đất lại. Bón thúc lần 2 cách lần 1 từ 40 – 50 ngày.

+ Năm thứ hai, thứ ba: Bón phân 2 lần vào thời điểm đầu và gần cuối mùa mưa. Bón phân vào rãnh quanh gốc (rãnh sâu khỏang 5-10cm và cách gốc 30-40cm). Mỗi lần bón khoảng 120gram/gốc NPK 16-16-8-13S sau khi bón phân lấp đất lại.

- Giai đoạn khi ra hoa, đậu quả: Bón phân 3 lần vào giai đoạn trước khi mac ca ra hoa, cây đang ra trái và thời điểm sau khi thu hoạch. Lượng phân tăng dần theo từng năm, bón phân theo đường hình chiếu tán lá. Xới đất thành rãnh sâu từ 10-15cm, rộng 20cm, sau khi bón phân thì lấp đất lại. Bón khoảng 20-30 kg phân chuồng hoai 1 lần/năm vào giai đoạn trước khi cây ra hoa.

Tỉa cành, tạo tán

Tỉa cành tạo tán cho cây sau thu hoạch

Hàng năm, sau khi thu hoạch quả cần tiến hành tỉa cành tạo tán, tỉa bỏ cành yếu sâu bệnh để cây được thông thoáng, giảm sâu bệnh hại.

Trồng xen cây ngắn ngày

Vào những năm đầu, khi cây Mắc ca chưa khép tán nên trồng xen cùng cây hoa màu, đậu, bắp, khoai mì… để giúp hạn chế cỏ dại, giữ ẩm, tăng thu nhập trước mắt trước khi cây Mắc ca cho thu hoạch quả. Hàng cây trồng xen cách gốc cây Mắc ca khoảng 1m, không được để cây trồng xen che bóng cây Mắc ca.

Phòng trừ sâu bệnh hại

- Bệnh hoa

- Triệu chứng: xuất hiện một số đốm màu vàng tối trên đài hoa, tiếp đến là cả hoa bị khô héo, hoa bị khô rồi rụng. Trong điều kiện mưa ẩm những hoa bị nhiễm bệnh sẽ biến sang màu nâu xám đến màu đen.

- Cách phòng trị: Không nên trồng cây mật độ quá dày. Khi cây chớm bị bệnh phun thuốc có hoạt chất Benomyl, Carbendazim, Thiophanate-methyl,… nếu phun chậm thì không có tác dụng.

- Bệnh vỏ quả có nốt

- Triệu chứng: Dấu hiệu là xuất hiện nốt màu vàng nhạt trên vỏ quả, dần dần biến thành màu vàng đậm rồi chuyển sang màu nâu lan rộng từ 5-15mm. Khi khuẩn xâm nhập vào phía trong của vỏ nó chuyển sang màu nâu đen.

- Cách phòng trị: Phun Cupric Hydroxide Cu(OH)2 77% pha loãng 300 – 800 lần phun toàn bộ quả hoặc cục bộ lô bị bệnh, mỗi tháng nên phun 1 lần và liên tiếp trong ba tháng liền.

- Bệnh hại thân cây

- Triệu chứng: Bệnh gây hại chủ yếu thân cây và cành cây, do hai loại nấm dịch mao khuẩn và hai bào khuẩn mao sắc. Bệnh thường lây lan và phát triển mạnh do tác động cơ giới lan truyền vào vết thương thân cây. Khi đã nhiễm bệnh thì lá, cành bị chết khô và dần cây cũng bị chết.

- Cách phòng trị: Dùng sơn trắng trộn cùng Cupric Hydroxide Cu(OH)2 (30% hydroxit đồng 100gr/lít) sơn vào vị trí từ độ cao 35cm trở xuống gốc cây, trường hợp cây đã bị nhiễm bệnh dùng hỗn hợp Metalaxyl nồng độ 0,4% và Thiophanate-methyl nồng độ 0,2% với sơn trắng phết vào chỗ bị bệnh mỗi tuần một lần, liên tục ba lần.

- Côn trùng

Cần tiến hành phun phòng định kỳ, không nên phun thuốc vào thời điểm cây ra hoa. Giai đoạn cây ra trái non, côn trùng thường chích hút quả non khiến quả bị những nốt thâm và nứt vỏ quả.

Thu hoạch hạt Mắc ca

Thu hoạch măc ca

Cây ghép sau 3-4 năm trồng sẽ bắt đầu cho quả bói. Cây trồng sau 10 năm bắt đầu cho được năng suất ổn định. Mùa thu hoạch quả từ tháng 7-9. Quả hình trái đào, hay tròn như hòn bi, khi chín vỏ sẽ chuyển từ xanh sang nâu, vỏ quả khô sẽ tự nứt, bên trong chứa một hạt. Có thể thu hoạch hạt khi hạt rụng xuống đất hoặc hái quả trực tiếp trên cây. Quả sau khi thu hoạch cần bóc vỏ ngay trong vòng 24 giờ. Sau đó vận chuyển ngay đến nhà máy chế biến để sấy khô hoặc sấy tại nhà. Việc sấy khô cần làm trong hai tuần sau khi thu hoạch.

Như vậy là bà con đã tìm hiểu xong về kỹ thuật trồng và chăm sóc cây mắc ca sao cho hiệu quả, giúp đem lại hiệu quả kinh tế cao. Kính chúc bà con áp dụng thành công những kỹ thuật trên cho vườn trồng nhà mình và thu được vụ mùa bội thu.

Nguồn: VTNN Bích Trâm tổng hợp