CHIA SẺ KINH NGHIỆM TRỒNG BƠ ĐÚNG KỸ THUẬT, NĂNG SUẤT CAO

Bơ là loại cây ăn quả ngoại nhập, có nguồn gốc từ vùng Nam Mỹ và Trung Mỹ, nhiều nhất ở Mexico, Cuba, Guatemala… Bơ du nhập vào Việt Nam vào khoảng thế kỷ 18. Để việc trồng và chăm sóc cây bơ sao cho đúng kỹ thuật, cho năng suất cao và ổn định nhất, bà con cần làm theo các bước sau:

Yêu cầu đất đai và khí hậu để trồng bơ

- Về đất đai: Đất trồng bơ cần thoát nước tốt, ít bị ngập úng, đất giàu dinh dưỡng với tầng canh tác sâu từ 1-2m, bên dưới không có đá bàn hoặc tích tụ sét, pH của đất từ 5-7. Độ cao trung bình cách mặt nước biển từ 500 – 1000m.

- Về khí hậu: Vùng đất trồng bơ cần có hai mùa mưa nắng rõ rệt để tạo thời gian cho cây phân hóa mầm hoa, ra hoa tập trung và tăng tỷ lệ thụ phấn. Lượng mưa trung bình dao động từ 1200-1500mm/ năm. Vùng đất trồng bơ cần cao ráo, không có hiện tượng sương muối hay thời tiết khắc nghiệt.

- Ở Việt Nam, vùng đất trồng bơ phù hợp là các khu vực từ Huế trở vào phía Nam, riêng miền Bắc chỉ có một số vùng nhỏ lẻ có thể trồng được bơ chẳng hạn: Mộc Châu (Sơn La), Lục Nam (Bắc Giang), Anh Sơn (Nghệ An), Nghĩa Lộ (Yên Bái)… Tuy nhiên, năng suất và chất lượng không được cao như bơ trồng ở phía Nam.

Chọn giống bơ để trồng

- Bà con có thể chọn các giống bơ trong nước bao gồm: Bơ 034 trái dài, bơ Năm Lóng, bơ Thành Bích, bơ Không Tên, bơ Trịnh Mười, bơ TA01, TA40…

- Hoặc các giống bơ có nguồn gốc ngoại nhập như: Bơ booth 7 (bơ bút 7), bơ reed, bơ hass, bơ lamb hass, bơ gem, bơ pinkerton, bơ cuba…

- Đây là các giống bơ cho thu hoạch trái vụ, với thịt quả có độ béo cao, sáp dẻo, màu sắc bắt mắt, quả cân đối, giá trị thương phẩm cao.

Để có giống chuẩn, hầu hết các loại bơ được nhân giống bằng phương pháp vô tính là ghép hoặc nuôi cấy mô (ít phổ biến)…, bằng cách này giúp giữ lại gần như 100% đặc tính của cây mẹ. Trong khi đó, việc nhân giống bằng hạt có sự phân lý rất lớn về giống.

Thời điểm trồng và mật độ trồng bơ

- Thời điểm trồng: khoảng thời gian đầu mùa mưa, từ tháng 4 đến tháng 5 trở đi là thời điểm trồng thích hợp nhất. Nếu trồng mùa khô thì bà con phải thường xuyên giữ ẩm, phủ gốc kết hợp với che nắng chắn gió cho cây…

- Nếu trồng thuần thì mật độ thích hợp là 4x5m – 5x5m (đất dốc, đất xấu) hoặc 6x6m (đối với đất bằng phẳng). Trường hợp trồng xen canh với cây cà phê, mật độ thích hợp là 9x9m hoặc 9x12m

Chuẩn bị đất trồng bơ và cách đào hố trồng bơ

Cách đào hố trồng bơ

- Chuẩn bị đất: Trước khi trồng bơ, bà con cần cày xới cho đất tơi xốp, bổ sung thêm phân xanh, phân chuồng trong quá trình cày xới. Dọn dẹp các rễ cây lớn, đá tảng nếu có… Sau đó, bà con san cho bằng phẳng. Việc chuẩn bị đất cần tiến hành vào mùa khô hoặc cuối mùa mưa. Bà con có thể bổ sung thêm vôi bột để điều chỉnh độ pH về mức phù hợp với cây bơ.

- Đào hố trồng bơ: Cách thời điểm trồng bơ 1 tháng bà con nên tiến hành đào hố để trồng bơ, với kích thước hố từ 0,4m đến 0,6m (0,4m x 0,4m x 0,4m hoặc 0,6m x 0,6m x 0,6m). Dùng lớp đất mặt trộn đều với 10-15kg phân chuồng + 0,5kg phân lân + 1 thìa nấm đối kháng Trichoderma. Lấp đầy hố và tưới đẫm nước, bà con có thể vun đất hơi cao hơn mặt đất xung quanh từ 5-10cm

Tiến hành trồng bơ

- Sau khi chuẩn bị hố trồng được 1 tháng, bà con bắt đầu tiến hành trồng bơ. Bà con dùng cuốc hoặc xẻng đào một lỗ vừa phải ở chính giữa hố trồng, chiều sâu ngắn hơn chiều cao của kích thước bầu ươm bơ. Bằng cách này, sau khi trồng phần gốc bơ sẽ cao hơn mặt đất xung quanh. Như vậy sẽ tránh đọng nước dễ dẫn đến các bệnh về rễ cho cây bơ.

Tiến hành trồng bơ 

- Bà con dùng dao hoặc kéo cắt lớp nilon ở đáy bầu ươm, đặt bầu vào hố trồng, sau đó cắt dọc lớp nilon, gỡ hẳn cây bơ ra khỏi bầu ươm đồng thời lấp đất và nén nhẹ xung quanh để cố định bầu và cây. Nên lấp đất nổi cao về phần gốc, tránh đọng nước ở gốc.

- Sau khi trồng, bà con nên tưới nước ngay, đồng thời cắm cọc cố định và tạo dáng vươn thẳng cho cây. Bà con có thể kết hợp che nắng, phủ gốc bằng rơm rạ nếu trồng vào thời điểm chưa có mưa nhiều hoặc trồng vào mùa khô.

Chăm sóc bơ (tưới nước, bón phân, cắt tỉa cành)

– Tưới nước cho cây bơ

Một đến hai năm đầu tiên là giai đoạn cây bơ còn nhỏ, khi đó bộ rễ chưa phát triển mạnh, bà con cần chú ý chăm sóc bơ cẩn thận và phải thường xuyên cung cấp đủ nước cho cây phát triển, đặc biệt là mùa khô. Bà con có thể kết hợp với các biện pháp giữ ẩm như phủ cỏ khô, rơm rạ, xác bèo quanh gốc. Ngoài ra, bà con nên đánh bồn dựa theo hình chiếu của tán cây, bồn không cần đánh sâu và phần gốc phải vun cao hơn mặt đất xung quanh để tránh đọng nước. Việc đánh bồn ngoài mục đích để tưới nước thuận tiện, còn giúp cho quá trình bón phân dễ dàng hơn.

Từ năm thứ 3 trở đi, bộ rễ bơ đã phát triển mạnh, vào mùa khô hầu như bà con không cần phải tưới nước nữa. Trong trường hợp nắng hạn kéo dài thì bà con mới cần phải tưới nước. Ngoài ra, từ thời điểm này cây đã bắt đầu ra hoa đậu quả, bà con cần chú ý việc tưới nước như sau:

- Bà con không nên tưới nước vào giai đoạn cây đang trổ bông, chỉ tiến hành tưới nước lại khi trái đã đậu và có kích thước 1-2cm.

- Trước thời điểm cây ra bông, cũng cần ngưng nước 1 thời gian đủ dài, khi lá dần chuyển sang màu vàng, trên cành xuất hiện các chồi nụ thì tưới nước, tưới quá sớm cây sẽ ưu tiên ra nhiều chồi lá hơn, ảnh hưởng đến năng suất của cây.

– Bón phân cho cây bơ

- Năm đầu tiên: bà con cần ưu tiên bón thúc bằng phân đạm xanh hoặc phân NPK với tỷ lệ N, P cao. Mỗi tháng bón 1 lần, mỗi lần khoảng 1 thìa canh hòa tan với khoảng 15-20 lít nước và tưới vào gốc.

- Năm thứ 2: Vẫn tiếp tục bón thúc nhưng tăng lượng phân lên 0,5 – 1kg/cây. Chia thành 4-6 lần bón trong năm, bón mùa khô cần kết hợp với tưới nước để tránh lãng phí.

- Năm thứ 3 trở đi: đây là giai đoạn cây bơ bắt đầu cho thu hoạch trái. Vì thế, mỗi năm bà con bón 4-6kg/gốc. Chia làm 4-5 lần bón. Sử dụng phân NPK với tỷ lệ tùy theo giai đoạn sinh trưởng của cây. Đầu mua mưa tỷ lệ Đạm và Lân cao, đến giữa và cuối mùa mưa, bà con bắt đầu tăng tỷ lệ Kali lên để nuôi trái và tăng chất lượng trái.

- Bên cạnh đó trong suốt vòng đời sinh trưởng của cây bơ, bà con cũng cần bổ sung phân bón lá, phân vi lượng thông qua hình thức phun xịt lên lá. Mỗi năm 3-4 lần, kết hợp chung với thuốc trừ sâu để phòng trừ bọ xít, muỗi, nhện đỏ, rệp sáp hại chồi non và lá non. Đối với cây đã cho thu hoạch, giai đoạn nuôi quả bà con cần phun bổ xung Canxi, Bo để hạn chế rụng trái và tăng chất lượng thịt quả.

- Đối với phân chuồng và các loại phân hữu cơ khác, hàng năm, bà con nên bón bổ sung ít nhất 1 lần, mỗi lần 10-20kg, kết hợp với bón nấm đối kháng Trichoderma và lân nung chảy. Bón bằng cách đào rãnh xung quanh cây, dựa theo hình chiếu của tán lá. Rãnh sâu từ 20cm trở lên. Thời điểm bón thích hợp là gần cuối mùa mưa hoặc đầu mùa khô.

– Cắt tỉa cành, tạo tán cho cây bơ

Tỉa cành tạo tán cho cây bơ

- Đối với vườn trồng thuần bơ, khi cây đạt chiều cao từ 0,8 – 1m, bà con cần tiến hành hãm ngọn nhằm nuôi cành tỏa đều xung quanh gốc. Tạo dáng cân đối, phát triển tự nhiên. Ngoài ra, bà con cũng cần loại bỏ các chồi vượt từ gốc ghép hoặc cành mọc chồng chéo, cành yếu ớt.

- Đối với vườn trồng xen, để tránh cạnh tranh không gian sinh trưởng với các cây xen canh (ví dụ: cà phê, ca cao…), bà con nên ưu tiên nuôi 1 chồi duy nhất để tạo dáng vươn thẳng cho cây. Khi cây cao tầm 2m bà con bắt đầu hãm ngọn và nuôi cành ngang.

- Đến giai đoạn cây nuôi trái, sức nặng của trái có thể làm gẫy cành, do đó bà con cần dự đoán và tiến hành các biện pháp neo buộc, chống đỡ để hạn chế gãy cành có thể làm giảm năng suất cũng như ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây.

- Hàng năm sau vụ thu hoạch, bà con cần cắt bỏ cành già cỗi, cành khô, cành có dấu hiệu sâu bệnh, tạo dáng cân đối cho cây. Bà con cần tránh để cành lá quá rậm rạp vì như thế sẽ phát sinh các loại sâu bệnh gây hại cho cây, nhất là phần gốc, bà con cần ưu tiên thông thoáng tuyệt đối.

Thu hoạch và bảo quản quả bơ

Thu hoạch bơ

- Tùy theo giống bơ mà thời điểm thu hoạch diễn ra khác nhau, thông thường từ 6-8 tháng tính từ thời điểm cây ra bông là bắt đầu cho thu hoạch. Các giống bơ thường cho thu hoạch vào khoảng tháng 8 dương lịch, trong khi bơ trái vụ thường thu muộn hơn hoặc sớm hơn. Riêng một số giống bơ như bơ tứ quý có thể cho thu hoạch rải rác quanh năm.

- Khi bơ đủ điều kiện thu hoạch thường có sự chuyển hóa về phần vỏ, màu trở nên nhạt đi, xuất hiện các đốm lấm tấm bằng hạt cám, sáng màu, khi lắc có thể nhận thấy phần hạt đã tách rời ra khỏi phần thịt quả. Lúc này bà con đã có thể thu hoạch, bà con nên ưu tiên hái khi quả trên cành khi đủ độ già, không nên để quả tự rụng vì có thể làm quả bị dập, ảnh hưởng chất lượng quả bơ.

- Khi hái, bà con cần hái cả cuống vì sẽ giúp tăng thời gian bảo quản, dễ vận chuyển đi xa. Ngoài ra, bà con cũng cần dùng túi hoặc bao sạch để hứng quả, tránh để quả rơi trực tiếp xuống đất, vừa có nguy cơ bể, hỏng, hoặc trầy xước giảm giá trị thương phẩm.

- Khi hái xong, bà con nên vận chuyển ngay đến nơi tiêu thụ, tránh để lâu quả sẽ chín vận chuyển không được. Thông thường thì bơ sẽ chín sau 2-4 ngày, riêng một số giống bơ có vỏ dày như booth, hass, reed… thì có thể để được từ 5-7 ngày hoặc 10 ngày nếu bà con bảo quản trong môi trường mát mẻ. Trường hợp cần bảo quản lâu hơn, bà con có thể sử dụng túi và máy hút chân không để bảo quản từng trái.

Như vậy, chúng tôi vừa chia sẽ đến bà con quy trình kỹ thuật trồng bơ đúng cách nhằm giúp tăng năng suất cho cây. Để cây bơ phát triển bền vững, bà con cần áp dụng thêm kỹ thuật bón phân giúp cây bơ phục hồi sau thu hoạch. Chúc bà con có những vụ mùa bội thu!

Nguồn: VTNN Bích Trâm Tổng hợp