KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY MĂNG CỤT CHO HIỆU QUẢ KINH TẾ CAO

Măng cụt là loại cây ăn trá được trồng chủ yếu ở khu vực Miền Nam, Đồng Bằng Sông Cửu Long, Đông Nam Bộ…Bên cạnh giá trị dinh dưỡng, trái măng cụt còn có giá trị kinh tế cao. Trong bài viết này chúng tôi sẽ gửi tới bà con kỹ thuật trồng và chăm sóc cây măng cụt bằng phương pháp canh tác hữu cơ.

Điều kiện sinh thái và phát triển cây măng cụt

Điều kiện sinh thái cây măng cụt

Cây măng cụt có thể sống ở nhiều loại đất khác nhau nhưng tốt nhất là loại đất sét giàu hữu cơ, tầng canh tác dày, khả năng thoát nước tốt và gần nguồn nước tưới. Măng cụt không phù hợp trồng ở vùng đất mặn hoặc nhiễm mặn.

Măng cụt thích hợp với khí hậu nhiệt đới với nhiệt độ cao, độ  ẩm cao, lượng mưa dồi dào. Cây phát triển tốt trong khoảng nhiệt độ 25 - 35C, không ưa sáng do vậy những năm đầu trồng ra ruộng cần phải che bóng cho măng cụt.

Cây măng cụt có đạc điểm là bộ rễ khá yếu, thường rễ chỉ nằm ở lớp đất mặt. Cây cần nhiều ánh sáng để phát triển, thân cây cao trung bình từ 7 - 13m, nếu trong điều kiện thuận lợi cây có thể phát triển cao tới 25m.

Tùy vào phương pháp nhân giống mà cây măng cụt bắt đầu cho thu hoạch sau khoảng 6 - 8 năm. Hoa măng cụt thuộc loài hoa lưỡng tính, ra hoa từ tháng 1 rải rác đến tháng 3 và thu hoạch vào tháng 5 - 8.

Cách nhân giống cây măng cụt

Cách nhân giống măng cụt

Hai cách nhân giống măng cụt phổ biến thường dùng hiện nay: gieo hạt và ghép cành

•             Đối với phương pháp giéo hạt, sau khi chọn được hạt giống to, mẩy từ những quả chín không bị sâu bệnh. Bà con  tiến hành tách bỏ phần thịt bao quanh hạt sau đó rửa sạch và đem gieo vào bầu hoặc liếp ướm. Đối với bầu ươm nên sử dụng giá thể: tro trấu, xơ dừa. Sau khi gieo hạt bà con cần tưới nước giữ ẩm và che nắng cẩn thận.

Đối với liếp ươm, bà con nên làm đất nhỏ, tơi xốp, trộn thêm ít trấu lên mặt liếp. Liếp thường rộng 1 – 1,2m và cao 20 – 30cm. Sau khi chuẩn bị được liếp, tiến hành gieo hạt. Hạt cách hạt  tầm 20cm, hàng cách hàng 20 – 25cm.  Sau đó  phủ lên một lớp đất mỏng hoặc xơ dừa, rơm… và tưới nước để giữ ẩm đồng thời che nắng cẩn thận. Sau khi cây nảy mầm khoảng  2,5 – 3 tháng bà con chuyển cây sang bầu mới.

Khi cây phát triển lớn hơn, nên chuyển cây sang bầu lớn hơn, lúc này bà con phải thực hiện cần cẩn thận để không làm tổn thương rễ của cây. Bởi rễ cây măng cụt yếu, nếu gây tổn thương bộ rễ sẽ chậm phát triển.

•             Đối với phương pháp ghép cành

+ Bà con có thể ghép giống cây quanh năm, tuy nhiên thời điểm tốt nhất nên thực hiện vào mùa mưa, tỷ lệ thành công cao hơn.

+ Dụng cụ ghép cành gồm có: dao ghép cành, dây nilon tự hủy, gốc ghép, cành ghép.

Lưu ý: Đối với gốc ghép bà con nên chọn những cây khoảng 2 năm tuối có gốc thẳng, phát triển khỏe mạnh, đảm bảo không bị sâu bệnh hại tấn công, chiều cao của cây giống phải đạt từ 60cm trở lên ( tính từ mặt bầu ươm). Cành ghép thường là những cành có từ 3 - 4 cặp lá, cành khỏe, không sâu bệnh. Nên chọn những cành có kích thước tương xứng với gốc ghép.

Cách thực hiện như sau: Ở trên gốc ghép tiến hành cắt bỏ phần ngọn, để lại khoảng 10 – 13cm. Bà con dùng dao sắc để chẻ dọc thân gốc ghép khoảng 2 – 2,5cm. Ở cành ghép bà con cắt bỏ 1/3 phiến lá, ở phần gốc cành ghép bà con vát theo hình nêm dài bằng vết chẻ ở trên gốc ghép.

Dùng dây nilon (nên sử dụng dây nilon tự hủy) quấn chặt vết ghép, dùng túi nilon chụp ngọn ghép lại, bộc kín phía dưới. Khoảng 20 ngày sau đó, có thể tháo túi nilon ra và tầm 25 - 30 ngày là tháo dây cuốn được.

Sau khi ghép bà con cần che nắng và tưới nước đầy đủ, khoảng 2,5 – 3 tháng thì có thể đưa ra trồng.

Trồng mới

Kỹ thuật trồng và chăm sóc măng cụt

Tùy vào đặc điểm địa hình và điều kiện tự nhiên của vùng trồng mà mật độ trồng và cách chuẩn bị đất trồng cho cây chôm chôm khác nhau, mật độ trung bình cây cách cây 7 - 10m tức 100 - 200 cây/ha.

Ở khu vực Đồng Bằng Sông Cửu Long nếu trồng theo phương pháp đắp ụ thì bà con cần lưu ý bồi ụ thật kỹ để tránh làm sạt lỡ đất khiến ảnh hưởng không tốt đến bộ rễ của cây. Với những vùng có địa hình thấp nên xẻ liếp, đào mương nhằm giúp thoát nước tốt hơn, nâng cao tầng canh tác đất để tránh ngập úng cho cây.

Quy cách hố trồng:  Bà con có thể đào khoảng cách 60 x 60 x 60cm đến 80 x 80 x 80cm.

Khi làm bồn xong nên bón lót từ 2 - 3kg phân bón hữu cơ OBI - Ong Biển 03 đặc biệt/gốc. Đảo đều với đất, sau đó tưới nước để giữ ẩm sau 20 - 30 ngày mới xuống giống sẽ giúp cây sinh trưởng tốt và tăng khả năng đề kháng sâu bệnh hại về sau.

Giai đoạn kiến thiết cơ bản

Cây măng cụt cho trái khi trồng từ 8 - 10 tuổi hay lâu hơn nữa tuỳ vào phương pháp chăm sóc. Nếu muốn cho trái sớm bà con có thể trồng từ cây ghép, thường khi đạt 4 - 5 tuổi tùy vào cách thức chăm sóc đã cho trái.

- Giai đoạn cây chưa cho trái: năm đầu sau khi trồng bón 3 - 4kg/cây, từ những năm sau tăng dần liều lượng lên mỗi năm 2 - 3kg. Có thế bón 2 lần trong năm, vào đầu và cuối mùa mưa.

Nếu chủ động được nguồn nước tưới bà con nên chia nhỏ mỗi lần bón sẽ giúp cây trồng hấp thụ dinh dưỡng tốt nhất. Chia thành 4 - 6 lần trong năm tùy vào sức khỏe và độ tuổi cây trồng mà căn lượng bón thích hợp. Nên bón vào giai đoạn cơi đọt đã già chuẩn bị đón cơi đọt mới.

Giai đoạn kinh doanh

Kỹ thuật chăm sóc cây măng cụt

Giai đoạn cây cho trái ổn định thì mỗi năm nên chia thành 3 lần bón như sau:

Lần 1: Sau khi thu hoạch, tỉa cành, tạo tán sử dụng sản phẩm phân bón hữu cơ OBI - Ong Biển 03 đặc biệt 6 - 8kg/gốc, tưới nước sau khi bón xong để giúp tạo được bộ lá khỏe mạnh và xum xuê trong thời gian ngắn nhất.

Lần 2: Thời điểm trước khi cây măng cụt ra hoa 30 - 40 ngày, để thúc ra hoa sử dụng sản phẩm phân bón OBI - Ong Biển 03 đặc biệt  hoặc OBI - Ong Biển 03 thường từ 4 - 6kg/gốc. Có thể kết hợp thêm 1 - 2kg lân giúp cây tăng khả năng phân hóa mầm hoa.

Lần 3: Sau khi đậu trái, lúc đường kính trái đạt 1 - 2cm, Sử dụng sản phẩm phân bón hữu cơ OBI - Ong biển 04 khoáng 6 – 8kg/gốc Hoặc 6 - 8kg Obi Ong Biển 03 Đặc biệt hay Obi Ong Biển 03  kết hợp cùng kali giúp trái phát triển nhanh và có chất lượng cao.

Bón phân lần 3 bà con cũng nên chia thành 2 đợt cách nhau 30 - 40 ngày mỗi đợt 3 - 4kg để giúp cây hấp thụ phân một cách tốt nhất và tránh tình trạng sốc rụng trái non.     

Tuy nhiên, lượng phân bón tăng hoặc giảm còn tùy thuộc vào tán cây, vào tình trạng sinh trưởng của cây, cây càng lớn lượng phân bón ngày càng tăng, năm trúng mùa bón nhiều hơn năm thất mùa. Nếu cây phát triển chậm thì nên tăng cường thêm phân.

Nếu chủ động được nguồn nước nên chia nhỏ số lần bón như giai đoạn kiến thiết cơ bản tuy nhiên vẫn tập trung phân bón cho 4 lần chính như trên để cây trồng hấp thụ dinh dưỡng tốt nhất.

Tỉa cành, tạo tán

Việc tỉa cành, tạo tán cho cây sẽ giúp cho cây được thông thoáng, tăng khả năng quang hợp và hạn chế được nấm bệnh phát triển.

Trước hết bà con cần tiến hành định hình tán của cây. Bà con để 1 thân cây chính, khỏe. Không giống như nhiều loại cây ăn quả khác, cần cắt bỏ ngọn cây khi còn nhỏ thì đối với cây măng cụt bà con tránh việc cắt bỏ ngọn khi cây còn nhỏ. Chỉ nên loại bỏ những cành vượt, cành đan, hay những  tán cây mọc quá nhiều.

Để tạo tán cây được cân đối, khi cây còn nhỏ bà con cần lựa chọn 4 – 5 cành cấp 1, các cành mọc cân đối và phân bố đều quanh thân cây. Từ mặt đất lên, cành thứ nhất cách mặt đất từ 60 – 80cm, các cành khác cách nhau khoảng 25 – 30cm. Từ cành cấp 1 bà con để 3 - 4 cành cấp 2.

Một điểm bà con nên chú ý khi tạo tán cây măng cụt đó là không nên để tán cây măng cụt giao nhau, tán cây cần tỉa gọn để cho đọt cây phát triển.

Việc tỉa cành của cây nên thực hiện cùng với việc tạo tán.  Đối với cây măng cụt nhỏ thì tỉa cành đan chéo, cành sâu bệnh, cành mọc dày…. Đối với cây kinh doanh, nên tỉa cành vào cuối vụ. Loại bỏ những cành sâu bệnh, cành già, cành không có khả năng cho trái, các cành mọc từ gốc ghép.

 Sâu bệnh hại trên cây măng cụt

Sâu bệnh hại cây măng cụt

•             Xì mủ, sượng trái

Biểu hiện thường thấy của bệnh là ở trên vỏ của trái măng cụt bị xì mủ, thịt trái bên trong bị sượng. Bệnh thường xuất hiện vào thời điểm trước thu hoạch trái khoảng 2 - 3 tuần đặc biệt là những lúc mưa lớn, liên tục. Bệnh xuất hiện làm giảm giá trị thương phẩm của măng cụt, giảm năng suất cây.

•             Bệnh thán thư

Bệnh xuất hiện chủ yếu ở trên lá, trái, cành của cây măng cụt, bệnh phát trển mạnh khi vào mùa mưa, những ngày có độ ẩm cao, mưa kéo dài. Dấu hiệu nhận biết bệnh là ở trên lá, trái có những đốm màu đen trắng nhỏ bằng đầu kim, xung quanh có vòng vì các tế bào cây bị hỏng hình thành nên. Bệnh làm khả năng phát triển của cây kém đi, giảm giá trị thương phẩm của sản phẩm.

•             Sâu vẽ bùa

Sâu tấn công ở đọt non và lá non làm giảm đỉnh sinh trưởng của cây, chúng thường hoạt động nhiều vào buổi chiều tối. Sâu gây hại bằng cách đục các đường ở lớp biểu bì, ăn diệp lục của lá.  Sâu gây hại sẽ làm cây bị giảm khả năng quang hợp, khô và rụng lá.

Ngoài ra trên cây măng cụt còn thường xuyên xuất hiện một số loại sâu bệnh khác như: nhện đỏ, bọ trĩ, bồ hóng, chế nhánh…

Thu hoạch măng cụt

Thu hoạch quả măng cụt

Khi tiến hành thu hoạch quả măng cụt, bà con lưu ý nhẹ tay tránh va chạm, làm ảnh hưởng xấu đến chất lượng quả.

Nên thu hoạch lúc trái chuyển sang màu hồng, cần cẩn thận khi hái tránh sự va chạm khiến trái bị tổn thương, thối trái.

Sau khi thu hoạch nên bảo quản măng cụt ở nhiệt độ khoảng 14 - 20oC, có thể sử dụng túi vải hoặc túi plastic.

Để tăng giá trị chất lượng cây măng cụt, nên phát triển theo hướng hữu cơ, hạn chế việc dùng thuốc BVTV, phân bón hóa học.

Trên đây bài viết đã chia sẻ tới bà con về kỹ thuật trồng và chăm sóc cây măng cụt cho năng suất cao. Để cây trồng cho năng suất chất lượng luôn cao, sau một thời gian trồng bà con cần tiến hành cải tạo lại đất trồng để giúp đất trồng giàu dinh dưỡng cung cấp cho cây. Bà con nhớ lưu lại để áp dụng cho vườn trồng nhà mình nhé.

Ngj uồn: VTNN Bích Trâm tổng hợp