PHÒNG VÀ TRỊ NẤM PHYTOPHTHORA TRÊN CÂY SẦU RIÊNG

Cây sầu riêng khi bước vào mùa hạn thường xảy ra hiện tượng rụng lá, thối rễ làm năng suất giảm, dẫn đến nguy cơ mất mùa cho năm sau. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này ở cây sầu riêng là do tác động của một loại nấm là Phytophthora. Do vậy để tránh được hiện tượng mất mùa do loại nấm này gây hại  bà con cần phải có kiến thức trong phòng và trị nấm Phytophthora cho cây sầu riêng.

Nấm Phytophthora gây hại cho cây sầu riêng

Nấm Phytophthora gây thối quả cây sầu riêng

Nấm Phytophthora gây tác hại trên sầu riêng với nhiều dạng triệu chứng khác nhau như: làm thối rễ cây, gây héo rũ, nứt thân  hay chảy gôm, thậm thí còn gây thối quả. Vào năm 2016, có trường hợp xuất hiện tình trạng khô ngọn chết cây sầu riêng hàng loạt (hay thường gọi là bệnh xì mủ trên thân, bệnh khô ngược cành) ở một số khu vực thuộc tỉnh Đắk Lắk. Bệnh này thường bắt đầu xuất hiện vào tháng 11 - 12/2016, có vườn tỷ lệ cây bị bệnh trên vườn lên tới 90 - 95%. Các triệu chứng điển hình của bệnh này là cây có ngọn bị chết héo khô, lá bị héo khô từ trên xuống, lá của những cành bệnh bị héo và rụng, cành bị khô héo dần về phía thân chính và cuối cùng các cành đều bị chết khô dẫn đến cây bị chết trong thời gian ngắn.

Tác nhân gây bệnh, theo Viện Bảo vệ thực vật và Viện Cây ăn quả miền Nam (Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam) đã xác định là do nấm Phytophthora. Đây là đối tượng gây hại quan trọng nhất đối với cây sầu riêng, đáng chú ý là gây hiện tượng chết rũ (héo rũ) và chết ngọn cây.

Các kết quả nghiên cứu mới nhất của các cơ quan nghiên cứu như Viện Khoa học Nông lâm nghiệp Tây Nguyên, Viện Bảo vệ thực vật, và Trung tâm Kiểm dịch Thực vật sau nhập khẩu II (Cục Bảo vệ thực vật) về nguyên nhân gây lên hiện tượng héo ngọn chết cây sầu riêng ở Đắk Lắk đều đã ghi nhận có sự hiện diện của nấm Phytophthora trong các mẫu phân tích. Ngoài ra, còn ghi nhận sự hiện diện của một số đối tượng khác như nấm Fusarium, vi khuẩn Erwinia.

Gần đây, trên cây sầu riêng lại xuất hiện hiện tượng này. Nguyên nhân làm sự xuất hiện tác nhân gây bệnh có thể do vào cuối năm 2016, thời điểm cơn mưa dầm kéo dài liên tục nhiều ngày đã làm cho cây sầu riêng phát bệnh. Ban đầu bệnh chỉ xuất hiện trên lá, dần dần lan qua nhánh và kéo dài qua thân, gốc khiến cây chết khô. Mặc dù sau các đợt mưa, người trồng cây sầu riêng thường mua nhiều loại thuốc phun nhưng bệnh xì mủ không thuyên giảm. Phạm Văn Thuận, Chủ tịch Hội Nông dân xã Sông Sầu cho biết, cuối năm 2016 thời tiết mưa nhiều, sầu riêng bị ảnh hưởng bệnh xì mủ trên cây khoảng 80%. Bệnh này diễn ra quá nhanh, Hội Nông dân xã đã kiểm tra và kiến nghị chính quyền địa phương kịp thời hướng dẫn người dân điều trị. Hiện nay, trên địa bàn huyện Khánh Vĩnh có 80 ha sầu riêng, trong đó khoảng 20 ha đang cho thu hoạch; đáng chú ý là rất nhiều vườn có tuổi thọ hơn 10 năm tuổi bị bệnh xì mủ....

Cách phòng và trị nấm Phytophthora

Phòng và trị nấm Phytophthora cho cây sầu riêng

Để phòng và trị bệnh kịp thời, Viện bảo vệ thực vật chính thức đưa ra “phát đồ" điều trị bệnh. Theo đó, bà con nên sử dụng cây giống sạch bệnh, khoẻ mạnh, chống chịu bệnh. Không nên trồng xen các cây hồ tiêu, dứa… xung quanh và trong vườn sầu riêng. Bón phân thích hợp, cân đối, chú ý bổ sung phân hữu cơ, tăng cường bón vôi cải thiện pH đất. Thoát nước tốt cho vườn cây. Tỉa cành tạo tán thích hợp để vườn cây được thông thoáng. Phủ gốc trong mùa khô để giảm nóng và bốc thoát hơi nước. Cẩn thận tránh làm cây bị thương trong quá trình chăm sóc. Đồng thời phải thu gom và tiêu hủy các tàn dư cây bị bệnh trên vườn. Thường xuyên theo dõi tình hình phát sinh và phát triển bệnh trên vườn. Hạn chế tưới nước, bón phân hóa học, phân bón lá hay các chất  khác nhằm kích thích ra hoa, đậu quả đối với những cây đã bị bệnh.

* Biện pháp sinh học:

Hạn chế sự phát triển của nấm Phytophthora spp ở trong đất

- Sử dụng các vi sinh vật đối kháng như chế phẩm chứa nấm Trichoderma spp., xạ khuẩn Steptomyces spp chế phẩm EM. Tưới vào chỗ quanh gốc và khu vực rễ cây nhằm hạn chế sự phát triển của nấm Phytophthora spp ở trong đất.

- Sử dụng chế phẩm sinh học đa chủng Phyto - M (có chứa các vi sinh vật đối kháng Trichiderma harzianum, Bacillus methylotrophicus và Streptomyces misionensis), liều lượng bón  thích hợp là (0,4 tấn/ha) vào thời điểm trước mùa mưa có thể hạn chế nguồn nấm Phytophthora sp, Verticillium sp, nấm Fusarium sp tồn tại trong đất ở vườn trồng sầu riêng.

* Biện pháp hóa học

Phun thuốc Bordeaux phòng bệnh nấm cho cây

- Quét gốc: Hằng năm nên thường xuyên quét vôi quanh gốc, cao từ 70 - 90 cm để tránh sự lây nhiễm nấm Phytophthora spp từ trong đất lên thân cây sầu riêng. Hoặc có thể quét nước thuốc Bordeaux 5% trước khi mùa mưa bắt đầu.

- Phun thuốc: Mỗi năm có thể phun tán 3 - 4 lần với Bordeaux 1% hoặc dùng các loại thuốc gốc đồng luân phiên với các thuốc hóa học có những hoạt chất Metalaxyl, Mancozeb, Phosphonate, Fosetyl aluminium, Cymoxanil + Fosetyl aluminium để phòng bệnh. Nồng độ sử dụng tùy thuộc vào tình trạng của cây và nên theo hướng dẫn sử dụng của sản phẩm.

- Tiêm thuốc: Mỗi cây trưởng thành tiêm 3 - 5 ống tiêm Chemjet 20 ml với thuốc có hoạt chất Phosphonate nồng độ 20%, mỗi năm tiêm 1 - 2 lần sau mỗi đợt chồi non để phòng bệnh. Đối với cây đã bị nhiễm bệnh trên thân, cành, có những vết thâm đen các bó mạch dẫn thì không sử dụng biện pháp này vì đây là hoạt chất kích kháng chỉ có tác dụng trên cây chưa bị bệnh.

- Bôi thuốc: Đối với những cây có vết bệnh còn nhỏ thâm đen và chảy gom trên thân, cành. Dùng dao bén cao bỏ phần mô chất Metalaxyl, Mancozeb, Fosetyl aluminium, pha với tỷ lệ 1%. Tiến hành vào thời điểm trời khô ráo không mưa. Nồng độ sử dụng  cần lưu ý theo hướng dẫn của sản phẩm.

- Cưa bỏ và tiêu hủy: Đối với những cây bị nhiễm bệnh quá nặng, thân chính cũng như các cành trên cây đều có vết thâm đen, cây rụng lá trầm trọng, không có khả năng phục hồi thì tốt nhất nên tiến hành cưa cây sau đó nhổ bỏ rễ đem tiêu hủy nhằm tránh lây lan nguồn bệnh qua các cây khác. Xử lý hố bằng các loại thuốc hóa học có hoạt chất Metalaxyl, Mancozeb, Fosetyl aluminium, Cymoxanil + Fosetyl aluminium sẽ giúp tiêu diệt nguồn bệnh.

Trên đây là những chia sẻ nhằm giúp bà con có kiến thức trong phòng và trị nấm Phytophthora cho cây sầu riêng hiệu quả. Bên cạnh việc phòng bệnh cho cây sầu riêng, thì bà con cần kết hợp thêm các biện pháp hạn chế rụng quả non để đạt được năng suất chất lượng cao nhất. Hi vọng bà con sẽ áp dụng thành công và thu được mùa vụ bội thu.

Nguồn: VTNN Bích Trâm tổng hợp